Bouwen met de natuur kan overal

Bij bouwen met de natuur proberen we maximaal gebruik te maken van wat natuurlijke processen ons bieden om het leven in deltagebieden mogelijk en leefbaar te houden. In ons internationale werk spreken we vaker over nature based solutions. Deze natuurlijke, groene oplossingen worden over het algemeen samen met de traditionele grijze geïmplementeerd. Hoeveel groen en hoeveel grijs is dan afhankelijk van het systeem in kwestie.

Voorbeelden van groen-grijze oplossingen zijn bijvoorbeeld: vegetatie of kwelders voor zee- of rivierdijken, natuurlijk gerijpte baggerspecie dat opnieuw wordt gebruikt in de bouw van civiele werken of stadsparken die worden verbonden met het nabijgelegen rivier of getijdegebied. Nature based solutions zijn altijd multidisciplinair: ecologen, biologen en sedimentwetenschappers werken hier samen met financiële en omgevingsspecialisten. Nature based solutions zijn duurzaam, circulair en veerkrachtig.

Een goed en mooi leven in de delta

Er is van oudsher veel kennis over de traditionele grijze oplossingen. Dammen, dijken en keringen zijn stevig in onze praktijk ingebed. Tegelijk verstoren ze daar vaak belangrijke natuurlijke processen of cycli. Dammen houden sediment vast wat leidt tot erosie stroomafwaarts en verschraling van de ecologie. Omdijkte rivieren zorgen weer voor een te snelle afvoer van sediment naar zee, het omliggend gebied komt steeds lager te liggen en het overstromingsgevaar neemt alleen maar toe.

De roep om bouwen met de natuur in plaats van bouwen tegen de natuur klinkt daarom steeds harder. Deltares helpt kennis ontwikkelen voor grootschalige implementatie van nature based solutions door ze te onderzoeken in het laboratorium, experimentele faciliteiten of in veldexperimenten. In Nederland en daarbuiten leren we ook veel over toepassing van deze oplossingen. We werken daarin samen met overheden, de industrie, de aannemerij, ingenieursbureaus maar ook andere kennisinstellingen en universiteiten.

Onze kennis maakt grootschalige nature based solutions mogelijk

In deltagebieden is de interactie van water, ecologie en sediment groot en de gekozen natuurlijke (hybride) oplossing moet hier in passen. De basis van het deltagebied bestaat uit het sediment. Sediment op zijn beurt is speelbal van golven en stromingen. Technisch inzicht in de processen die voorkomen in het deltagebied ligt aan de basis van ons onderzoek. We onderzoeken wat er gebeurt met water, vegetatie en sediment in extreme omstandigheden zoals stormen of hevige regenval.

Golven Deltares, 29 juni 2018, Delft. Foto Marco De Swart

Met onderzoekspartners NIOZ en Technische Unversiteit Delft bijvoorbeeld besloten we te onderzoeken hoe wilgen golven helpen breken om dijken te beschermen. De tests werden in onze grootste golfgoot gedaan, de Deltagoot. Zo was het mogelijk om met echte wilgen en levensgrote golven te testen. Dit leverde data op die nog niet eerder is verzameld. Een volgende stap is om dit met mangroves te doen zodat er ook internationaal mee kan worden gewerkt.

Kleirijperij project. Photo Ecoshape

In het veldexperiment de Kleirijperij in Delfzijl kijken we hoe fijn baggermateriaal uit zout water kan worden omgezet in kleigrond om dijken te versterken. Het drogen van baggerspecie is niet nieuw, maar hiermee klei produceren dat voldoet aan de stevigheidsnormen voor dijkversterkingen wel.

In het Markermeer zijn eilanden gemaakt uit baggerspecie (klei en zand) om de waterkwaliteit en ecologie van het meer te verbeteren. In dit ‘levend lab’ leren we hoe we van fijn sediment een vaste bodem kunnen maken en hoe flora en fauna dit proces beïnvloeden.

Financieel haalbaar en te verzekeren

Om grootschalige nature based solutions succesvol toe te passen is technische haalbaarheid niet het enige vraagstuk. Afstemming met belanghebbenden, modellen om de financiële haalbaarheid te toetsen en kennis over beheer en onderhoud zijn van even groot belang.

We zien in onze onderzoeken en projecten dit belang ook en focussen daarom hier ook op meer kennis. In het Europese NAIAD project onderzoeken we de financiële haalbaarheid en verzekerbaarheid van groen-grijze oplossingen. Dat doen we in samenwerking met de publieke en private sector. En vooral met verzekeraars zodat zij de risico’s beter kunnen beoordelen indien ze investeren in groen-grijze oplossingen. We gebruiken speltechnieken en visualiseren verschillende scenario’s zodat het ook voor de omgeving duidelijk is wat de voor- en nadelen van oplossingen zijn.

Daarnaast hebben we in samenwerking met internationale financiers zoals de Wereldbank en de Asian Development bank richtlijnen ontwikkeld voor ‘bouwen met de natuur’ oplossingen. Nature based solutions kunnen pas op grote schaal worden gefinancierd en geïmplementeerd als voordelen, mogelijke risico’s en onderhoud voor de lange termijn goed zijn onderzocht. We zijn volwaardig kennispartner van internationale initiatieven om opgedane kennis en ervaringen op het gebied van nature based solutions uit te wisselen. We zijn consortiumpartner en maken deel uit van het managementteam van Ecoshape, we zijn voorzitter van de CEDA en PIANC werkgroep voor sedimentgebruik, we nemen deel aan de SedNet-werkgroep voor sediment en de ciculaire economie en dragen bij aan de USACE Working with Nature Atlas, een boek met richtlijnen voor nature based solutions.

Maar ook organiseren regelmatig workshops en bezoeken conferenties om de nieuwste inzichten en bevindingen te delen met verschillende partijen.

Infrastructuur van de toekomst

Wij zien nature based solutions als de infrastructuur voor de toekomst; duurzaam, adaptief en veerkrachtig. Een passend antwoord op de extra uitdagingen die onze infrastructuur in de toekomst het hoofd moet zien te bieden. Bouwen met de natuur kan overal; wij denken graag met u mee.