PFAS uitspoeling bagger op de kant

Poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS) zijn een groep chemische stoffen die nauwelijks afbreken in het milieu en zich gemakkelijk verspreiden. In Nederland worden ze op veel plekken in lage concentraties in bodem en grondwater aangetroffen, maar op sommige locaties zijn verhoogde concentraties terug te leiden naar specifieke bronnen zoals fabrieken of afvalverbrandingsinstallaties. In 2023 is het handelingskader PFAS aangepast in verband met de invoering van de Omgevingswet. Hierin zijn richtwaarden vastgesteld voor het toepassen van grond en baggerspecie, maar de mogelijke verspreiding naar oppervlaktewater is daarbij niet meegenomen. De opname van PFAS in de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) benadrukt het belang van inzicht in de verspreiding van PFAS bij baggerwerkzaamheden. Factoren zoals het organisch koolstofgehalte van de bodem, het lucht-water oppervlak en de infiltratiesnelheid beïnvloeden de mobiliteit van PFAS. Kortere PFAS-ketens zijn mobieler en spoelen sneller uit. Tijdens het baggeren kunnen PFAS direct in het slootwater terechtkomen, afhankelijk van de roering en hoeveelheid werkwater. Bij verspreiding van bagger op land blijft een deel van de PFAS achter door binding in de onverzadigde zone, maar weersomstandigheden en bodemkenmerken bepalen mede de uitspoeling op termijn. De aanwezigheid van PFAS-precursoren bemoeilijkt de inschatting van de uiteindelijke concentraties, omdat deze kunnen afbreken tot schadelijkere stoffen zoals PFOS of PFOA. Aangezien bagger al decennialang op de kant wordt toegepast, is het waarschijnlijk dat PFAS uit historische toepassingen nu of binnenkort in het oppervlaktewater terechtkomt. Een verkennende modelstudie toont aan dat deze uitspoeling eeuwenlang invloed kan hebben, al lijkt de bijdrage aan de waterkwaliteit in dat specifieke geval beperkt. Toch moet dit per locatie worden onderzocht.