Rapportage literatuurstudie naar de biologische beschikbaarheid van TBT in waterbodem
Auteur(s) |
M. van de Wijngaard-Frambach
|
A.J. Wijdeveld
Publicatie type | Rapport Deltares
Tributyltin (TBT) is een organometaal met persistente, bioaccumulerende en toxische (PBT) eigenschappen waardoor gebruik sinds 2003 is verboden. In oktober 2022 publiceerde de Europese Commissie een wijzigingsvoorstel van de KRW, met daarin het voorstel voor een nieuwe Environmental Quality Standard (EQS) van TBT van 1,6 μg/kg d.s. in sediment. Het wijzigingsvoorstel is wetenschappelijk getoetst door SCHEER, het onafhankelijke adviesorgaan van de Europese Commissie. Nederland heeft als commentaar op de norm voor TBT onder andere aangegeven dat rekening gehouden moet worden met de biologische beschikbaarheid van TBT.
In deze literatuurstudie wordt gekeken naar de impact op de ecologie door nalevering van historische verontreiniging van TBT in het sediment en naar de factoren die onderbouwen of de biologische beschikbaarheid in Nederlands sediment hoger of lager is dan SCHEER getoetst heeft voor de onderbouwing van de TBT EQS in sediment.
Op basis van de literatuur die bekend is rond de factoren die de biologische beschikbaarheid van TBT beïnvloeden (pH, temperatuur, zoutgehalte, bioturbatie, Kd’s, TOC en aging) is (modelmatig) een verkenning gedaan in hoeverre deze factoren de EQS sediment kunnen beïnvloeden. De conclusie is dat er momenteel niet één gouden regel te geven is welke factoren precies hoeveel bijdragen aan de biologische beschikbaarheid van TBT in sediment.
Recente data (OSPAR, 2023 en Stichting Anemoon, 2022) laten een verminderde trend over 15 jaar van TBT-effecten in bioassays zien voor mariene sedimenten in de Noordzee en de Ooster- en Westerschelde. Veldwaarnemingen in bioassays zijn geen basis voor het afleiden van een EQS. De trend van afnemende of zelfs geen TBT-effecten in bioassays, een dalende trend van TBT gemeten in biota (vaak tot onder de Environmental Assessment Criteria (EAC)) en dalende trends in de TBT sediment concentratie stemmen hoopvol dat het TBT verbod uit 2003 zijn vruchten afwerpt.
De mogelijkheid in Nederland om TBT in zeer lage concentraties direct in water te meten, en daarmee te kunnen toetsen of voldaan wordt aan de KRW oppervlaktewater kwaliteitsnorm (de JG-MKN), maakt dat het implementeren van een EQS voor TBT in sediment vanuit de KRW niet noodzakelijk is.