Nieuwe leidraad voor waterbeheer van bron tot zee
Een nieuwe uitgebreide internationale leidraad voor het implementeren van bron-tot-zee-waterbeheer in grensoverschrijdende stroomgebieden door UNECE (United Nations Economic Commission for Europe) is onlangs gepubliceerd. Een internationale groep van experts stelde de praktische leidraad samen. Deltares leverde onder andere praktijkvoorbeelden voor de leidraad.

De nieuwe leidraad is ontwikkeld onder het VN-Waterverdrag en biedt concrete stappen en aanbevelingen om watervervuiling, biodiversiteitsverlies en klimaatimpact aan te pakken. Daarmee helpt het overheden, technische deskundigen en beheerders van rivieren en zeeën die verantwoordelijk zijn voor het gedeelde wateren en onderling verbonden ecosystemen zoals delta’s, estuaria en mariene gebieden. In het VN Waterverdrag van 1992 is afgesproken om grensoverschrijdende land, water en zeeverbindingen te beschermen. Zo heeft Europa ook regionale riviercommissies voor Rijn, Maas en Donau die nauw samenwerken binnen het kader van het Waterverdrag.
Bron-tot-zee-beheer levert milieuwinst, sociale voordelen en economische groei op en versterkt vrede en veiligheid door samenwerking tussen landen te bevorderen.
Sonja Koeppel, secretaris van het Waterverdrag
Drie verschillende voorbeelden uit onze praktijk
De leidraad bestaat naast een zes stappenplan voor implementatie ook meer dan 25 praktijkvoorbeelden vanuit verschillende continenten. Deltares leverde drie van deze praktijkvoorbeelden aan:
- Characterizing Plastic Waste Pollution from Source to Sea in Indonesia, Azië
In deze studie werd met behulp van hydrologische data en geavanceerde modellen de hoeveelheid en verspreiding van plasticvervuiling in Indonesië in kaart gebracht. De analyse besloeg meer dan 500 regentschappen en identificeerde waar plastic het milieu binnendringt en uiteindelijk de zee bereikt. De resultaten bieden een gedetailleerde basis voor beleidsmaatregelen en gerichte interventies om plasticvervuiling bij de bron aan te pakken.
- Narrowing the data and knowledge gap on hazardous chemicals in the Danube River Basin -Europa
Het project Danube Hazard m3c ontwikkelde een model voor chemische emissies en verzamelde gegevens over concentraties van gevaarlijke stoffen in het Donaugebied. Door samenwerking tussen acht landen en diverse onderzoeksinstellingen werd een wetenschappelijk onderbouwde basis gelegd voor beleidsontwikkeling en maatregelen tegen chemische vervuiling. Het project versterkte de verbinding tussen wetenschap en beleid en leverde praktische tools voor grensoverschrijdend milieubeheer. - Transformative Transboundary Water Management in the Rhine, Europa
De case beschrijft hoe klimaatverandering en sociaaleconomische ontwikkelingen de waterstromen, sedimenttransport en waterkwaliteit in het Rijnstroomgebied beïnvloeden. De Internationale Commissie voor de Hydrologie van het Rijnstroomgebied (CHR) voert studies uit over onder andere de effecten van smeltende gletsjers, zeespiegelstijging en veranderende waterbehoeften. De resultaten tonen aan dat grensoverschrijdende samenwerking en adaptief waterbeheer essentieel zijn om toekomstige uitdagingen aan te pakken.
Ik heb goede ervaringen met samenwerking over grenzen heen, bijvoorbeeld met overheden en kennisinstituten in het stroomgebied van de Rijn. Alleen door gezamenlijke acties werken we aan duurzame en gedragen oplossingen voor waterverdeling en –beheer. Daarvan profiteren mensen, natuur en de economie langs de hele rivier.
Judith ter Maat, expert oppervlaktewater- en deltamanagement
Bron tot zee aanpak internationaal
De leidraad is een oproep en biedt hulp voor verdergaande samenwerking tussen stroomgebieden wereldwijd. Deze aanpak kreeg onlangs ook bijval op de Internationale Oceaanconferentie 2025 in Nice.
Deltares draagt wereldwijd bij aan de de bron-tot-zee aanpak door kennis te ontwikkelen over hoe verontreinigende stoffen zich door het milieu bewegen, waar ze effect hebben op bronnen voor mens en natuur, welke en hoeveel stoffen er in zee, de bodem of het grondwater terechtkomen. Sommige stoffen worden onderweg afgebroken en verdwijnen voorgoed, anderen komen elders tevoorschijn. We voeren ook experimenten uit om deze kennis te vergroten.
Om de kennisbasis te vergroten werken we nauw samen met het Source-to-Sea Platform en meerder Europese Consortia. Ook de nieuwe leidraad is een voorbeeld van hoe we dit doen
Meer informatie
-
UNECE Leidraad Guidance Note for the Implementation of Source-to-Sea Management in Transboundary Basins
-
Water Resilience Strategy Europe position paper
-
Capability statement Anthropogenic Substances Deltares
-
IUCN Water Knowledge (water en natuur)
-
Gevolgen van verontreinigende stoffen voor waterkwaliteit en gezondheid
-
Gezonde water- en bodemsystemen