Hoe gezond blijft het Europese kustgebied met klimaatverandering

Op 25-26 juni 2025 komen alle projectpartners van BlueAdapt bijeen in Delft om hun kennis te delen en te bepalen wat er in het laatste jaar van dit Europese project nog moet gebeuren om de kennis toegankelijk en toepasbaar te maken.

Gecombineerde expertise

We weten nog onvoldoende over het effect dat klimaatverandering heeft op ziekteverwekkers maar het is goed om te onderzoeken hoe dit zich de komende tijd gaat ontwikkelen. Microbiologen werken daarom in BlueAdapt nauw samen met bijvoorbeeld modelleurs die de risico’s op tijd willen voorspellen.

Binnen de Europese samenwerking wordt er in het veld gemeten, in laboratoria getest en vervolgens gemodelleerd en in samenspraak met de beheerders van onderzochte gebieden gevalideerd.

Door klimaatverandering wordt het in sommige gebieden vaker warm en dan zorgt een dagje strand en zwemmen voor de nodige afkoeling. Daarnaast is bij of op het water, in de natuur zijn goed voor onze mentale en fysieke gezondheid. Het kustgebied van Europa heeft daarmee een belangrijke toegevoegde waarde voor inwoners.

Europa telt meer dan 20.000 zwemwaterlocaties, en meer dan 50% van de Europese bevolking woont binnen 50 km van de zee. BlueAdapt streeft ernaar zoveel mogelijk kennis te verzamelen over gezondheidsrisico’s en deze te delen met beleidsmakers, beheerders en bewoners van deze gebieden.

BlueAdapt en Deltares

In Nederland is Deltares verantwoordelijk voor twee casestudy's binnen BlueAdapt. Een van deze casussen betreft Katwijk, waar hevige regenval na een periode van droogte kan leiden tot strandvervuiling via riooloverstorten.

Door de klimaatverandering zullen de neerslagpatronen naar verwachting veranderen, van een meer gelijkmatige verdeling naar een patroon dat wordt gekenmerkt door frequentere plotselinge hevige regenval en langdurige droogte, vooral tijdens het strandseizoen. Wat betekent dit voor strandgangers en het kustmilieu?

Koppeling van verschillende modelleringscomponenten

Hao Wang, promovendus gespecialiseerd in waterkwaliteitsmodellering bij Deltares, legt uit: “We laten hier ook vooral zien dat onze modellen kunnen worden toegepast als het gaat om doelstellingen als ‘Zero pollution’ en ‘Source-to-sea’. Door verschillende modelcomponenten te koppelen (emissie + hydrologie + hydrodynamica + waterkwaliteit), kunnen we E. colie bacteriën volgen vanaf hun oorspronkelijke bron (het huishouden) tot hun uiteindelijke bestemming (het strand). Elk detail in de emissie en het transport van de vervuiling kan expliciet worden vastgelegd door het gekoppelde model."

"We werken hierbij ook nauw samen met lokale autoriteiten. Met de uitgebreide hydrologische informatie van het Hoogheemraadschap van Rijnland en het KNMI kan ons gekoppelde model risicovolle gebeurtenissen voorspellen, die voorkomen als het riool overloopt. Dat gebeurt namelijk bij hevige regenval. De uitkomst van deze modellering is een belangrijk hulpmiddel om de gemeente Katwijk te adviseren over het openen of sluiten van het strand. Hoewel dit onderzoek specifiek voor Katwijk is, heeft de methode op zichzelf groot potentieel."

Dit koppelen van modellen kan ook helpen om andere vervuilingsproblemen in binnenwateren en kustgebieden aan te pakken

Hao Wang, promovendus waterkwaliteitsmodellering

Grevelingen

In de Grevelingen doet Franco Forlano, promovendus in milieumicrobiologie en watergerelateerde gezondheidsrisico’s bij Deltares, onderzoek naar Vibrio-bacteriën. Dit type bacterie kan mensen ziek maken, waarbij cholera wel het ernstigste voorbeeld is. Hoewel veroorzaakt door dezelfde bacterie komt dat specifieke type gelukkig niet voor in Nederlandse wateren. Het onderzoek van Franco ondersteunt direct het werk van Hao Wang. De Grevelingen is bovendien een plek waar veel mensen door recreatie of bijvoorbeeld te vissen in contact komen met water.

Forlano vertelt: “Eerst onderzoeken we welke bacteriën in het water aanwezig zijn. Gedurende twaalf maanden verzamelen we water- en sedimentmonsters, waarbij we specifiek zoeken naar Vibrio-soorten die ziekten bij mensen veroorzaken en door welke omstandigheden die zich verspreiden, toenemen of afnemen.” Het verzamelen van monsters vereist zorgvuldige voorbereiding. Forlano en zijn team plannen eerst de locaties, materialen en logistiek. Op de dag van bemonstering moeten de monsters namelijk op precies bepaalde locaties en zo snel mogelijk worden genomen om de analyse te starten. Zo’n analyse kan meer dan 14 uur duren. Forlano: “Dus zodra we voorspellingen kunnen doen met een model betekent dat tijdswinst voor de waterbeheerders”