Aanpak effecten mondiale klimaatverandering: lessons learned uit COVID-19
Auteur(s) |
Bart van den Hurk
Op verzoek van de Europese Commissie heeft een groep Europese wetenschappers, waaronder een expert van Deltares, een studie gepubliceerd over de lessen die getrokken kunnen worden uit de COVID-19 crisis en die van toepassing kunnen zijn op de aanpak van de effecten van mondiale klimaatverandering. In deze studie wordt geïllustreerd hoe ook klimaateffecten zich verplaatsen tussen landen en bevolkingsgroepen, en welke rol de sterke globalisering daarbij speelt.
Fast forward
COVID-19 wordt wel eens neergezet als de “fast forward” versie van wat de wereld gaat merken van klimaatverandering. Een mondiale crisis, met ingewikkelde oorzaak-gevolg ketens, en korte of langdurige verstoringen in zowat elke sector en elke regio op onze planeet. Via voedselketens, handel, financiële belangen, diplomatieke relaties en beleidsbeslissingen verspreiden effecten van klimaatverandering zich onevenredig over landen en bevolkingsgroepen, waarbij niet zelden de meest kwetsbare mensen de grootste effecten ondervinden. De COVID-19 crisis is nog niet over, maar laat wel zien dat de wereld maar matig is voorbereid op een crisis van een mondiale omvang.
Een aantal lessen kan uit COVID-19 getrokken worden:
- Er zijn veel manieren om te beoordelen of een samenleving goed bestand is tegen extreme omstandigheden. Door COVID-19 leren we hoe we daarbij rekening moeten houden met ongelijke verdeling van welvaart en blootstelling aan risico’s. En ook dat de indirecte effecten van extreme omstandigheden én van de maatregelen die bijvoorbeeld door overheden worden genomen groot kunnen zijn, en de economie en het sociale welzijn grootschalig en soms langdurig kunnen beïnvloeden.
- Door de globalisering hebben we toegang gekregen tot producten van over de hele wereld, maar zijn we ook afhankelijk geworden van lange aanvoerlijnen van die producten. En daarmee verspreiden ook de effecten van schokken door oa natuurrampen zich over een groot gebied. Hetzelfde geldt voor het sociale netwerk: nieuws verspreidt zich razendsnel, maar dat geldt ook voor onbetrouwbare informatie. Het is niet voldoende om klimaatverandering te zien als een fenomeen waarop er op een willekeurige plek een extreme situatie voordoet die ter plekke moet worden opgelost. Schokken doen zich voor in het hele economisch en het sociale systeem, en dat betekent dat we ook de effecten van klimaatextremen op het hele systeem moeten beschouwen.
- Zoals er ook rond COVID-19 flinke discussies zijn over de balans tussen korte en lange termijn effecten van maatregelen zijn ook maatregelen gericht op de beperking van gevolgen van klimaatverandering vaak afhankelijk van de gekozen termijn. Veel klimaatadaptatie richt zich op de bescherming tegen extreme klimaatomstandigheden in de komende decennia of langer, maar moeten mee kunnen bewegen met veranderende omstandigheden of inzichten.
Internationale afstemming over hulpverlening natuurrampen
We kunnen daar rekening mee houden door systematischer in kaart te brengen hoe de kwetsbaarheid van maatschappelijke groepen (of bedrijven) afhangt van omstandigheden die zich soms ver weg voordoen. Ook helpt het om informatie snel te delen, om effectieve compensatiemaatregelen te bedenken, en om zo veel mogelijk internationale afstemming te organiseren over de hulpverlening bij natuurrampen. En moeten we niet alleen in kaart brengen met welke maatregelen we de korte termijn effecten van klimaatverandering zo effectief mogelijk kunnen bestrijden, maar wat de lange termijn gevolgen van die maatregelen zijn. Analyses van goed gekozen storylines van klimaatextremen en hun gevolgen kunnen daarbij helpen. En ook simulaties van besluitvormingsprocessen met belanghebbenden kunnen deze inzichten verrijken.
Afhankelijkheid economie en welzijn in ons land
Voor de Nederlandse situatie betekent dit dat we ons systematischer zouden kunnen afvragen hoe onze economie en ons welzijn afhangt van klimaateffecten elders in de wereld. Hoe we klimaatmaatregelen kunnen ontwerpen die rekening houden met de ongelijke verdeling van risico’s, en met de mate waarin die maatregelen de risico’s van toekomstige generaties beïnvloeden.
