Onderzoek met helikopter levert 3D-beeld van verzilting en ondergrond

De helikoptermetingen worden uitgevoerd in het project FRESHEM-NL. De onderzoeksinstituten TNO Geologische Dienst Nederland (TNO GDN) en Deltares werken in dit project nauw samen met zeven provincies, zeven waterschappen en vijf waterbedrijven. De rijksoverheid draagt bij in de financiering vanuit het Deltaprogramma Zoetwater. Dit programma is opgezet om Nederland weerbaarder te maken tegen zoetwatertekorten.

Driedimensionale beelden tot 200 meter diep

De metingen worden gedaan met een meetinstrument dat onder een helikopter hangt. Van de meetresultaten wordt een driedimensionaal beeld tot wel 200 meter diep gemaakt. Hiermee krijgen de onderzoekers inzicht in het zoutgehalte van het grondwater op verschillende dieptes en de locatie en dikte van kleilagen. Het onderzoek wordt uitgevoerd voor delen van Noord-Brabant, Zeeland, Zuid-Holland, Noord-Holland, Friesland, Groningen en Drenthe. “De resultaten zijn belangrijk voor onder meer agrariërs en water- en natuurbeheerders. Het geeft meer inzicht om op een duurzame en verantwoorde manier om te gaan met water”, aldus Jan Gunnink van TNO Geologische Dienst Nederland. “Het gebruik van helikopters maakt het mogelijke grote gebieden van Zeeland tot aan Groningen in kaart te brengen en partijen kunnen straks jarenlang vooruit met de resultaten van dit project.” zegt Geert-Jan Nijsten van Deltares. De resultaten van het onderzoek komen voor iedereen beschikbaar.

Schat aan informatie over zoet water en verzilting

Door klimaatverandering verandert de beschikbaarheid van zoet water, terwijl we ook steeds meer zoet water gebruiken. Vanwege de ligging aan zee is een deel van het grondwater in Nederland zout. Door de stijging van de zeespiegel wordt het grondwater in de kustgebieden langzaam zouter en ook onder diepe polders stroomt zout grondwater omhoog. Deze verzilting is schadelijk voor landbouw en natuur. “Het is dus belangrijk inzicht te hebben in het zoutgehalte van het grondwater”, stelt Jan Gunnink.

Geert-Jan Nijsten: “Daarnaast is het ook belangrijk inzicht te hebben in de ligging van kleilagen. Kleilagen beschermen het grondwater dat er onder ligt tegen verontreiniging van bovenaf. Kennis over kleilagen is ook nodig om de grondwaterstroming en daarmee de mogelijke gevolgen van klimaatverandering en ingrepen op het watersysteem beter te begrijpen. Om ervoor te zorgen dat op termijn de natuur, landbouw en bedrijven zo weinig mogelijk schade ondervinden van verzilting en er voldoende drinkwater beschikbaar is, is het belangrijk om de ondergrond en het grondwater goed in beeld te hebben. Met de schat aan informatie uit het FRESHEM-project, leveren we daar een belangrijke bijdrage aan.”

Kennis over kleilagen is ook nodig om de grondwaterstroming en daarmee de mogelijke gevolgen van klimaatverandering en ingrepen op het watersysteem beter te begrijpen.

Geert-Jan Nijsten, expert grondwatermanagement

Helikoptervluchten

De helikopter waarmee de metingen verricht worden, vliegt op ongeveer 80 meter hoogte met een snelheid van 60 tot 80 kilometer per uur. Er wordt alleen overdag gevlogen en uiteraard worden de strenge regels gerespecteerd die gelden voor laag vliegen met een helikopter. Er wordt niet in het broedseizoen gevlogen en er gelden speciale regels voor natuurgebieden. Voordat de vluchten vanaf augustus beginnen, wordt de omgeving geïnformeerd over de exacte planning.