Grote ruimtelijke keuzes vragen om voortvarende actie van nieuw kabinet
De draagkracht van bodem, water en biodiversiteit staat onder grote druk door klimaatverandering, landbouw, woningbouw en bedrijvigheid. Een belangrijke taak van het nieuwe kabinet is de veelheid aan opgaven op de kaart te zetten. Omdat het gaat om forse ingrepen in de dagelijkse leefomgeving van inwoners, is het maatschappelijk draagvlak van groot belang. Dat concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving in het rapport ‘Grote opgaven in een beperkte ruimte’, waaraan Deltares heeft bijgedragen met het onderdeel ‘klimaatadaptatie’.
Aanpassen aan klimaat met meer wateroverlast en droogte
Vrijwel alle politieke partijen willen dat er een miljoen nieuwe woningen worden bijgebouwd. Om de opwarming van de aarde te beperken moeten er locaties voor windmolens en zonnepanelen worden gezocht en we moeten ons aanpassen aan een klimaat met meer wateroverlast én meer droogte. In het achtergrondrapport van Deltares zijn de meest recente inzichten ten aanzien van de ernst en urgentie van klimaatverandering, de aanpassingsmogelijkheden en de effectiviteit, betaalbaarheid en haalbaarheid daarvan op een rij gezet.
Bodem- en watersysteem leidend
De afgelopen decennia is veelal gekozen voor een economische benutting van de ruimte. Ook is er onvoldoende aansluiting met hoe bewoners de ruimte beleven. Het bodem- en watersysteem vormen de randvoorwaarden van een duurzaam omgevingsbeleid en moeten centraal staan bij de aanpak van de grote opgaven voor verstedelijking, klimaat, natuur, waterbeheer en landbouw.
Annemieke Nijhof (Algemeen directeur Deltares): “De klimaatopgave en gebiedsopgaven raken allemaal het bodem- en watersysteem. Bijvoorbeeld de verdere vergroening van steden, het tegengaan van bodemdaling, het draineren van landbouwgebieden, vernatten van natuur en het omgaan met verzilting. Een meer op water- en ondergrondgefundeerde ruimtelijke planning is daarom cruciaal voor een duurzame inrichting van de leefomgeving voor onze kinderen en kleinkinderen, onder een toekomstig grilliger klimaat”.
Goede woningbouw vergt doordachte verstedelijkingsstrategie
Het huidige woningtekort vraagt om tempo in de woningbouw. Het is de kunst om niet alleen snel huizen neer te zetten, maar te bouwen aan dorpen en steden waar mensen graag wonen, werken en verblijven, en die door hun hoge kwaliteit nog lang kunnen meegaan. Het is nodig hiervoor een brede nationale verstedelijkingsstrategie op te stellen die ook infrastructuur, groen, water en energie omvat. Dat maakt duidelijk waar ruimtebehoeftes botsen en waar ze mogelijk te combineren zijn. Prioriteit daarbij hebben de regio’s met de grootste verstedelijkingsdruk, zoals in de Randstad en rondom de Brabantse steden, Nijmegen, Arnhem en Zwolle.
Urgentie van klimaatadaptatie
In het achtergrondrapport dat Deltares verzorgde voor de PBL-studie zijn de meest recente inzichten ten aanzien van de ernst en urgentie van klimaatverandering, de aanpassingsmogelijkheden en de effectiviteit, betaalbaarheid en haalbaarheid daarvan op een rij gezet voor:
- het landelijke gebied, opgesplitst naar hoog en laag Nederland en met aandacht voor droogte en watertekorten in relatie met verdroging, verzilting en bodemdaling;
- het stedelijke gebied met aandacht voor droogte, hittestress en wateroverlast;
- het rivierengebied specifiek voor transport over water;
- waterveiligheid in heel Nederland.
Hieruit blijkt dat vooral de droogteproblematiek urgent is. Natuurgebieden op de hoge zandgronden zijn nu al kwetsbaar voor droogte. In Laag-Nederland ontstaan serieuze knelpunten in de zoetwatervoorziening mogelijk al rond 2050, zeker met versnelde zeespiegelstijging en de toenemende watervraag om veenweidegebieden nat te houden.
Op expeditie voor de watertransitie
Het komende jaar onderzoeken PBL, Deltares en andere partijen alternatieven voor klimaatadaptatie en toekomstbestendig landgebruik. Hierbij staan verschillende gidsprincipes centraal, bijvoorbeeld ‘peil volgt functie’ versus ‘functie volgt peil’, of ‘landgebruik op waterbasis’ versus ‘landgebruik faciliteren’. Ook wordt expliciet de koppeling gelegd tussen de verschillende transities. Wil je ook met ons op expeditie? Stuur een mail naar marjolein.mens@deltares.nl.
