Delta’s wereldwijd onder druk: nieuw raamwerk biedt handvatten voor actie

De studie toont aan dat lokale menselijke activiteiten een belangrijke oorzaak vormen, met effecten die al binnen enkele jaren meetbaar zijn. Dit benadrukt de noodzaak om het menselijk handelen centraal te stellen in klimaatadaptatiestrategieën.

Diepere inzichten

Delta’s wereldwijd, zoals de Rijn-, Mekong-, Ganges-Brahmaputra-Meghna- en Nijl-delta, worden bedreigd door klimaatverandering. Ze krijgen te maken met een stijgende zeespiegel en een toenemende frequentie van extreme weersomstandigheden. Er wonen in totaal ongeveer 500 miljoen mensen in of nabij deze deltasystemen. Effectieve aanpassingen in deze complexe en dynamische omgevingen vraagt om meer dan losse maatregelen. Er is een diep inzicht nodig in het systeem van de delta als geheel.

Tien drijvende krachten achter veranderingen in delta’s wereldwijd

Om tot dit dieper inzicht te kunnen komen, hebben de onderzoekers een diagnostisch kader ontwikkeld. Dit kader biedt een systeemgerichte benadering als eerste stap richting klimaatadaptatie in delta’s. De onderzoekers hebben tien drijvende krachten van verandering in delta’s wereldwijd geïdentificeerd, met hun directe en indirecte effecten op verschillende tijd- en ruimteschalen (variërend van eeuwen tot decennia).

De tien krachten zijn:

• Klimaatverandering
• Zeespiegelstijging
• Ontbossing
• Intensieve landbouw
• Verstedelijking
• Waterkeringen
• Bodemdaling
• Grondwateronttrekking
• Overstromingsbescherming
• Delfstoffenwinning

Het kader is ontworpen om inzicht te geven in de onderlinge samenhang binnen het biofysische systeem en hoe dit verweven is met lokale, regionale en grensoverschrijdende sociaaleconomische contexten. Dit raamwerk kan ervoor zorgen dat de juiste dialoog tot stand komt tussen verschillende belanghebbenden. Op die manier kan er gezamenlijk begrip worden opgebouwd om uiteindelijk tot effectieve oplossingen te komen.

Deze studie benadrukt dat complexe deltagebieden nú al worden bedreigd door menselijke activiteiten, en niet pas in de toekomst door klimaatverandering, en dat hiervoor urgente, geïntegreerde actie nodig is voor effectieve adaptatie.

Coauteur Gualbert Oude Essink (Deltares / Utrecht Universiteit)

Menselijke oorzaken hebben directe gevolgen

Hoewel klimaatverandering een bedreiging vormt voor de delta’s wereldwijd, kunnen door de mens veroorzaakte factoren (zoals vermindering van sedimentaanvoer, winning van hulpbronnen en ingrijpende veranderingen in landgebruik) op de korte tot middellange termijn grotere effecten hebben dan klimaatverandering.

Bijna alle lokale menselijke invloeden leiden binnen enkele jaren tot meetbare gevolgen. Dit benadrukt het belang van lokale en regionale factoren voor effectieve en tijdige klimaatadaptatie en beleidsontwikkeling.

Om delta’s een reële kans op langdurige klimaatresistentie te bieden, is een collectief inzicht nodig in de menselijke impact en de fundamentele oorzaken van verandering.

Hoofdauteur Sepehr Eslami (Deltares)

Drie jaar aan onderzoek

Het onderzoek is geïnspireerd door het werk van het Rise and Fall Project, een samenwerking tussen Deltares en de Universiteit Utrecht, waarvan Prof. dr. Piet Hoekstra (UU) de projectleider was.

Gedurende bijna drie jaar heeft het team decennialange kennis over wat delta's kwetsbaar maakt en manieren om ons aan te passen samengebracht om een raamwerk te ontwikkelen. Dit raamwerk helpt bij het vaststellen van de belangrijkste processen en hun interacties binnen een delta.

Een hulpmiddel voor beleid en uitvoering

Het nieuwe instrument is met name bedoeld om beleidsmakers, technisch specialisten en andere belanghebbenden te helpen bij het ontwikkelen van adaptatiestrategieën in hun regio.

Initiatieven zoals het International Panel for Deltas and Coastal Areas (IPDC), Partners voor Water en Invest International kunnen het raamwerk gebruiken als een belangrijke eerste stap om het begrip in een vroeg stadium te verbeteren en de adaptatieplanning te versterken.

“Door systematisch denken te stimuleren, moedigt dit raamwerk aan om kritisch vragen te stellen en een benadering te zoeken die gericht is op samenwerking. Het helpt bij het identificeren van oplossingen met een grote kans op succesvolle uitvoering. Vooral wanneer de oplossingen zijn ingebed in een langetermijnvisie.” – hoofdauteur Sepehr Eslami (Deltares).