Plastic soep terugdringen

Vervuiling van het water met plastic vormt een ernstige bedreiging voor planten, dieren en mogelijk ook voor de menselijke gezondheid. De ‘plastificering van oceaanwater’ – meer dan 70% van ons aardoppervlak en voedselbron voor meer dan de helft van de wereldbevolking – is een serieus probleem dat nu ook is doorgedrongen tot het water in onze steden. Deltares biedt een palet aan oplossingsrichtingen om de omvang van het plastics probleem in kaart te brengen en de ‘plastic soep’ terug te dringen naar de natuurlijke staat: schonere zoute en zoete watersystemen en stadswateren die veiliger en weer aantrekkelijk worden om te recreëren.

Enorme hoeveelheden plastic

Via allerlei verschillende wegen komt plastic zoals verpakkingsmateriaal, waterflesjes, cosmetica en andere voorwerpen in het milieu terecht. Allemaal het gevolg van de toenemende consumptie en verpakking. Wereldwijd drijven er enorme hoeveelheden plastic afval in de oceanen, zeeën en de stad. Het plastic valt onder invloed van verwering, zonlicht en golfslag uit elkaar en raakt daarmee uit het zicht, maar is er natuurlijk nog wel.

Zo ontstaan microplastics. Dit zijn deeltjes van ongeveer 5 mm die, net als het nog kleinere broertje nanoplastics, ons water langzaam maar zeker veranderen in een plastic soep. Plastics scheiden stoffen af in het water die giftig zijn voor mens en milieu. Daarnaast kunnen organismen,  zelfs de allerkleinste als zoöplankton, de deeltjes aanzien voor voedsel. Zo komen plastics en de giftige stoffen waaruit ze bestaan terecht in de aquatische voedselketen, en vormen mogelijk ook een risico voor de menselijke gezondheid. Dit is tot nog toe onvoldoende onderzocht.

Plastic soep in die de stad  breng de microplastics nog dichter bij de mensen. Hoe lang en hoe veilig voor het milieu en de humane gezondheid kan deze soep nog worden opgediend? Als we het afvalbeheer niet sterk verbeteren en aanvullende maatregelen nemen, dan bevat het water op de wereld in 2050 meer plastic dan vis.

Is er een oplossing voor ?

Er zijn oplossingen voorhanden. Deltares experts  hebben de afgelopen jaren een aanzienlijke ervaring opgebouwd met onderzoek naar vervuiling en het snel en praktisch toepassen van deze kennis. Het modelleren van waterstromen om  herkomst en bestemming van giftige stoffen te voorspellen doen we bij Deltares al langer. Deze expertise is nu uitgebreid met specifieke kennis van plastic vervuiling in het water van deltagebieden en deltasteden. We zijn betrokken bij internationaal onderzoek naar plastics in het water. En we denken mee over maatregelen om de impact van plastics op het ecosysteem, menselijke gezondheid en de maatschappij te verminderen.

Hoge concentraties en effecten te bepalen

Met behulp van modelsimulaties kan Deltares berekenen waar zich hoge concentraties plastics bevinden en welke effecten die aanwezigheid heeft op het functioneren van de planten en dieren in het water (Dynamic Energy Budget modelering). Hiermee kunnen overheden, beleidsmakers en beheerders effectieve maatregelen treffen.

Interdisciplinaire aanpak

Plastic soep is een complex probleem dat kennis vereist van zowel de technologische als milieu-hygienische en socio-economische disciplines. Bij Deltares zijn we gewend om interdisciplinair te werken. Samen met partners en probleemeigenaren zoeken we naar oplossingen.

We moeten nog veel meer weten

We weten steeds meer van het gedrag en effecten van plastics in het milieu, maar er is ook nog veel wat we niet weten. Met behulp van experimenten verzamelen we nieuwe kennis, bijvoorbeeld over hoe plastics zich gedraagt in de waterkolom, maar ook hoe we het meten van de hoeveelheid plastics in het milieu eenvoudiger kunnen maken. Zo heeft Deltares binnen het CleanSea project experimenten gedaan in onze eigen nagemaakte plastic soup. Verschillende soorten plastics zijn blootgesteld aan UV-licht en mechanische stress om te zien hoe snel de materialen afbreken. Ook hier zoeken we de samenwerking met kennisorganisaties en universiteiten om onze kennis te vermeerderen. De doorgifte en accumulatie van microplastics in aquatische voedselketen en de potentiële effecten op de gezondheid van de mens is een belangrijk vraagstuk.

We weten al dat plastics en microplastics kunnen leiden tot allerlei effecten op organismen in het milieu Binnen een aantal grotere EU projecten (CleanSea, MICRO) heeft Deltares  kennis ontwikkeld over die effecten. Maar wat is het effect op de gezondheid van mensen ? Daar is tot op heden nog geen bevredigend antwoord op, en dit moeten overheden, beleidsmakers, marktpartijen en NGO’s weten willen zij de juiste maatregelen nemen.

Het meten  van plastics in het milieu wordt nu vaak handmatig gedaan, zowel qua bemonstering als het analyseren van de gegevens in het laboratorium. Deltares is betrokken bij een aantal projecten waar wordt geprobeerd het monitoren van plastics op een innovatieve en meer geautomatiseerde manier plaats te laten vinden.

Zo hebben we eerste stappen gezet in het monitoren van plastics met behulp van sensoren. Ook werken we aan protocollen en analysetechnieken voor plastics. Hierin  werken we veel samen met universiteiten (VU, TUDelft en WUR).

Verspreiding van plastics na rampen

Extreme gebeurtenissen zoals stormen, vloedgolven en tsunami’s zijn een belangrijke directe bron van veel plastic afval aan de kust en in deltawateren. Deltares wil helpen de gevaren en risico’s van (plastic) zwerfafval dat zich wijd verspreidt na overstromingen  terug te dringen. Samen met kennisorganisaties en universiteiten gaan we dit nader onderzoeken.

Belangrijke gezondheidsaspecten van plastics

Plastics zijn in het milieu vaak begroeid met micro-organismen. Sommige van deze organismen, zoals virussen en andere ziekteverwekkers, kunnen ziektes  verspreiden. Deltares is betrokken bij een aantal initiatieven om beter inzicht te krijgen in welke stammen bacteriën en andere mogelijke ziekteverwekkers aanwezig zijn. Dit doen we onder andere samen met het ILVO (BE).

De gezondheidsaspecten van plastics spelen vooral een rol in deltagebieden waar veel mensen afhankelijk zijn van het oppervlaktewater voor dagelijks gebruik en infectieziektes veel voorkomen