Nauwkeurig monitoren van de zeespiegel

Op basis van meetgegevens stelt Deltares, in opdracht van Rijkswaterstaat, elk jaar de hoogte van de gemiddelde zeespiegel langs de Nederlandse kust vast. Dit is van groot belang om te begrijpen hoe de zeespiegel zich ontwikkelt en welke impact dit heeft op de waterveiligheid van ons land. Het helpt waterbeheerders en beleidsmakers bij het nemen van belangrijke beslissingen, zoals het versterken van dijken en het bepalen van hoeveel zand er jaarlijks aangevoerd moet worden om de kust te beschermen.

Van 262.000 metingen naar een gemiddelde stijging

De Zeespiegelmonitor maakt gebruik van meetgegevens van zes getijdestations langs de Nederlandse kust: Delfzijl, Harlingen, Den Helder, IJmuiden, Hoek van Holland en Vlissingen. Jaarlijks beschikken we over ongeveer 262.000 metingen, die we uitgebreid analyseren. Hiervan berekenen we de gemiddelde waarde (de zeespiegelwaarde over een jaar), waarbij we tevens rekening houden met grote veranderingen door wind en getij. Ook wordt er rekening gehouden met bodemdaling bij de getijdestations, om de gegevens zo nauwkeurig mogelijk te maken. De jaarlijkse cijfers bundelen we in één grafiek, vanaf circa 1900 (toen we voor het eerst beschikking hadden over zeespiegeldata) tot aan nu. Met behulp van de trends die deze datapunten weergeven, is het verloop van de stijging door de jaren heen te zien. Dit is te gebruiken voor verwachtingen voor de komende 15 jaar.

Vanaf 1993: stijging 2,9 mm per jaar

Naast het publiceren van de jaarlijkse hoogte van de zeespiegel, brengt Deltares om de vier jaar een uitgebreidere rapportage uit, waarbij we de zeespiegelstijging over de jaren heen laten zien. De rapportages van 2014 en 2018 stellen vast dat de zeespiegel sinds 1900 gemiddeld met ongeveer 1,9 mm per jaar is gestegen. Dit was de beste verwachting voor de daaropvolgende jaren. De Zeespiegelmonitor 2022 bracht nieuw inzicht. De metingen van 2018 tot 2022 waren zoveel hoger dan het gemiddelde van 1,9 mm per jaar, dat de rechte lijn niet meer doorgetrokken kon worden tot 2022. Terugkijkend blijkt de trendbreuk rond 1993 te zijn opgetreden. Vanaf 1993 is de stijging van de zeespiegel gemiddeld 2,9 mm per jaar. Een hogere trend in de laatste 30 jaar komt overeen met de wereldwijde trend van een versnellende zeespiegelstijging.

2023 en 2024: zelfde conclusie

De zeespiegeldata van 2023 en 2024 bevestigen de bevindingen uit 2022. In beide jaren lag de zeespiegel boven de trend van de afgelopen 30 jaar. Het valt op dat de zeespiegel in 2023 iets hoger stond dan verwacht volgens de trend. Dit soort uitschieters van enkele centimeters komen vaker voor, maar er is niet altijd een duidelijke verklaring. Soms kunnen we een oorzaak vermoeden, zoals de daling van de zeespiegel na de grote uitbarsting van de Filippijnse Pinatubo-vulkaan in de vroege jaren negentig, die leidde tot een afkoeling van de aarde. In 2023 was er wereldwijd een extreem klimaatjaar, inclusief een El Niño-evenement, wat ook van invloed was op de zeespiegel. Zie ook: FAQ zeespiegelstijging | Deltares

Zeespiegelstijging heeft veel oorzaken

De zeespiegel stijgt door verschillende factoren. Ten eerste smelten ijskappen en gletsjers, wat leidt tot meer water in de zee. Daarnaast zorgt de opwarming van de aarde ervoor dat het zeewater uitzet, waardoor de zeespiegel stijgt. Verder spelen veranderingen in grondwater, sneeuwbedekking en waterreservoirs een rol. Regionale verschillen in de zeespiegelstijging worden beïnvloed door zaken zoals zeestromingen, wind, atmosferische druk, en veranderingen in de zeebodem.

De stand van de zeespiegel sinds 1890. De waarde voor elk jaar is gebaseerd op ca. 262.000 metingen. De groene lijn en blauwe lijnen laten de trends zien. Tot 1993 was de jaarlijkse stijging van de zeespiegel gemiddeld 1,8 mm. Na 1993 is dit 2,9 mm per jaar.