Klimaatbestendige toekomst voor Noord-Holland

Twee toekomststrategieën: doorontwikkelen en transformeren

Deltares schetst twee scenario’s voor de toekomst van de provincie: ‘doorontwikkelen’ en ‘transformeren’. In de eerste strategie wordt voortgebouwd op de bestaande ruimtelijke structuur, met aanpassingen die sociaaleconomische ontwikkeling mogelijk maken en het huidige landgebruik behouden door intensiveren van huidige maatregelen. In het tweede strategie gaat het om fundamentele veranderingen in het landgebruik, die passen bij de nieuwe klimaat, water en bodemcondities en nieuwe landgebruiksvormen. Dit betekent bijvoorbeeld ruimte maken voor waterberging, verzilting accepteren en de landbouw anders inrichten. Transformeren betekent ook het doorbreken van bestaande interacties die de ingezette paden uit het verleden versterken, zoals een nieuwe zoetwateraanvoer die leidt tot extra watervraag.

De toekomst zal waarschijnlijk een combinatie vragen van beide benaderingen, afgestemd op lokale omstandigheden. Niet elke plek leent zich voor ingrijpende transformatie, maar uitsluitend vasthouden aan de oude strategie is op termijn niet houdbaar.

Strategische keuzes voor Noord-Holland

Om koers te houden richting 2050, zijn een aantal strategische of ruimtelijke keuzes van groot belang. Die gaan onder meer over:

• het omgaan met verzilting,
• het al dan niet verhogen van het grondwaterpeil in veenweidegebieden,
• het ruimtelijk benutten van waterveiligheidsmaatregelen, het al dan niet aanleggen van waterstofinfrastructuur,
• en het sturen op energievraag en -gebruik.

Deze keuzes hangen nauw met elkaar samen en vragen om samenhangend beleid. De keuzes doorbreken versterkende mechanismen die op termijn tot grenzen leiden.

De beperkte ruimte in de provincie Noord-Holland vraagt om scherpe keuzes

Roos van Os, beleidsmedewerker Provincie Noord-Holland

Voorbeelden: veenbodems en energiehubs

Het veenweidegebied illustreert de spanningen tussen belangen. Verlaging van het grondwaterpeil voor landbouw of woningbouw leidt tot verdere bodemdaling en CO₂-uitstoot. Een hogere waterstand voorkomt dit, maar vereist ander landgebruik. Ook rond energiegebruik zijn ingrijpende keuzes nodig: energiehubs bij bestaande industrieclusters kunnen duurzaam zijn, maar trekken ook nieuwe energie-intensieve bedrijvigheid aan.

Door adaptatie en mitigatie vanaf het begin samen te brengen, voorkom je dat oplossingen van vandaag problemen van morgen worden.

Marjolijn Haasnoot, expert klimaatadaptatie Deltares

Maatregelen die direct perspectief bieden

Gelukkig zijn er ook maatregelen die op korte termijn al zonder veel weerstand winst opleveren, zoals het reserveren van ruimte voor energie- en waterinfrastructuur, flexibeler waterbeheer, energiebesparing en hittebestendig bouwen. Zulke ‘low-regret’ maatregelen dragen bij aan zowel mitigatie als adaptatie, zonder grote negatieve bijeffecten.

Roos van Os, Provincie Noord-Holland: “De beperkte ruimte in de provincie Noord-Holland vraagt om scherpe keuzes. Met dit rapport hebben we inzicht gekregen en welke belangrijke keuzes er zijn en met welke low-regret maatregelen we kunnen beginnen.”

Regie en samenwerking essentieel

Zonder duidelijke regie dreigt versnippering: maatregelen kunnen elkaar dan tegenwerken. Deltares adviseert daarom gebiedsgericht te werken en samen met partners adaptatiepaden te ontwikkelen. Deze maken het mogelijk om keuzes tijdig bij te stellen en te zorgen voor een toekomstbestendig Noord-Holland.

Marjolijn Haasnoot (expert klimaatadaptatie Deltares): “De kunst is om nú slimme keuzes te maken die zowel bijdragen aan het verminderen van klimaatverandering als aan het omgaan met de gevolgen ervan. Door adaptatie en mitigatie vanaf het begin samen te brengen, voorkom je dat oplossingen van vandaag problemen van morgen worden.”

Om mitigatie en adaptatie in ons land meer op elkaar aan te laten sluiten, worden de resultaten van dit onderzoek meegenomen in verschillende beleidsontwikkelingstrajecten: de provinciale Klimaat en Energieverkenning, de herijking van de Omgevingsvisie en de nieuwe uitvoeringsagenda Klimaatadaptatie.