Onderzoek naar extreme klimaateffecten op kritieke infrastructuur Amsterdam

Elektriciteit, telecommunicatie, bereikbaarheid en het watersysteem

Uit de analyse blijkt dat vitale functies sterk van elkaar afhankelijk zijn. Vooral elektriciteit, telecommunicatie, bereikbaarheid en het watersysteem vormen belangrijke schakels: uitval in deze sectoren leidt vrijwel automatisch tot cascade-effecten in andere vitale functies.

Een belangrijk inzicht uit het onderzoek is dat bereikbaarheid cruciaal is tijdens crises. Met dit cascade-effect wordt vaak onvoldoende rekening gehouden. Zo kan wateroverlast de bereikbaarheid belemmeren door ondergelopen straten en tunnels. Daardoor kunnen de aanrijdtijden van ambulances, politie en brandweer aanzienlijk toenemen. Verminderde bereikbaarheid maakt ook het verhelpen van storingen aan kritieke infrastructuur zoals het elektriciteitsnet of waterpompen lastiger.

Cascade-effecten en feedbackloops

Het onderzoek laat zien dat cascade-effecten tussen vitale functies kunnen leiden tot feedbackloops: situaties waarin problemen elkaar versterken. Bijvoorbeeld: wateroverlast kan stroomuitval veroorzaken, waardoor pompen en gemalen uitvallen. Als deze door ondergelopen wegen niet meer handmatig bediend of gerepareerd kunnen worden, neemt de wateroverlast verder toe. Dit kan leiden tot nog meer uitval en verminderde bereikbaarheid, waardoor problemen steeds lastiger te beheersen zijn.

Voor het in kaart brengen van cascade-effecten is gebruikgemaakt van CIrcle, een tool van Deltares die expertkennis vertaalt naar een visueel overzicht van afhankelijkheden. Tijdens een CIrcle-workshop brengen vitale aanbieders hun kennis in, waarmee onderlinge afhankelijkheden en mogelijke cascade-effecten worden geïdentificeerd.

De verwevenheden van vitale functies laten zien hoe ingenieus het systeem is, maar legt ook kwetsbaarheden bloot. Met deze studie bieden we inzicht in deze complexiteit en de relatie met natuurlijke dreigingen.

Lieke Meijer, expert gevolgen extreem weer bij Deltares

Hitte en droogte

Ook heeft Deltares hitte en droogte onderzocht als klimaatdreigingen die de kritieke infrastructuur kunnen aantasten. Zo kan droogte leiden tot verzakkingen, schade aan wegen, leidingen en gebouwen, en een verminderde beschikbaarheid van zoet- of koelwater van voldoende kwaliteit.

Om ons beter te kunnen beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering moeten we weten waar uitval van kritieke infrastructuur kan leiden tot maatschappelijke ontwrichting.

Margreet van Marle, expert klimaatverandering bij Deltares

Extreme hitte kan vitale functies verstoren door oververhitting, uitzetting van constructies of een tekort aan koelwater. Bovendien kunnen hulpdiensten tijdens hittegolven te maken krijgen met capaciteitsproblemen en verminderde inzetbaarheid.

Scenario’s en risicomatrix als vervolgstap

Om klimaatdreigingen effectief aan te pakken, adviseert Deltares de resultaten te toetsen in verschillende scenario’s, samen met gebiedspartners. Zo kunnen risico’s worden bepaald en kwetsbare locaties worden geïdentificeerd. Scenario’s voor wateroverlast en overstromingen zijn daarbij een logische eerste stap. Daarnaast raadt Deltares de gemeente Amsterdam aan om te bepalen of risico’s acceptabel zijn, wat helpt bij het prioriteren voor adaptatieplannen.

De onderzoeksresultaten helpen ons om verder te werken aan het klimaatadaptatiebeleid. De volgende stap is om de risico's te onderzoeken en te bepalen welke het belangrijkst zijn. Ook zullen de resultaten mee worden genomen in het werk aan de vitale systemen van Amsterdam.

Joris Solleveld, projectleider en regio-coördinator klimaatadaptatie bij gemeente Amsterdam

Weerbaarheid van kritieke entiteiten

De resultaten van dit nieuwe onderzoek zijn ook relevant in het kader van de Wet weerbaarheid kritieke entiteiten (Wwke), omdat ze inzicht geven in wat er mis kan gaan wanneer vitale functies uitvallen door een klimaat-gerelateerde oorzaak. De Wwke is de Nederlandse vertaling van de Europese Critical Entities Resilience (CER)-richtlijn, die tot doel heeft de weerbaarheid te vergroten van organisaties die essentiële diensten leveren. De wet richt zich op bescherming tegen fysieke dreigingen, waaronder natuurlijke dreigingen als gevolg van extreem weer en klimaatverandering.

Uitvoering van dit onderzoek is mede tot stand gekomen door bijdrage van: Veiligheidsregio Amsterdam Amstelland, GGD-GHOR, GVB Amsterdam, ProRail, Gemeente Amsterdam, Liander, TenneT, KPN en Waternet (drinkwater, afvalwater & riolering, keren & beheren).

Geïnteresseerd geworden in het rapport? Vraag het aan bij onze experts: margreet.vanmarle@deltares.nl of lieke.meijer@deltares.nl.