Droogte en watertekort aanpakken voor welvaart en welzijn
Droogte en watertekort vormen een bedreiging voor onze welvaart en welzijn. Onderzoek toont aan dat het een reëel scenario is dat wereldwijd het landoppervlak dat te maken krijgt met extreme droogte, aan het einde van deze eeuw verdubbeld is. In dat scenario lijdt een half miljard mensen onder droogte en tekort aan zoet water. Door afname van riviertoevoer en dalende grondwaterstanden maar ook doordat verdamping en verzilting toenemen. Daartegenover staat een stijgende vraag naar water voor landbouw, industrie en bewoners. Vaak gaat het om een grensoverstijgende balans tussen vraag en aanbod. Water houdt zich nu eenmaal niet aan landsgrenzen.
Watertekort in Nederland als ruimtelijke opgave
Watertekort is ook een ruimtelijk vraagstuk. Robuuste oplossingen om gevolgen van droogte in Nederland te minimaliseren, vragen om ingrepen in de ruimtelijke inrichting. En soms zelfs om landgebruiksverandering om functies beter af te stemmen op waterbeschikbaarheid. Zie bijvoorbeeld de resultaten van het droogteproject Hoge zandgronden of het project Klimaatadaptatie In De Praktijk (KLIMAP).
Binnen het vierjarige KLIMAP-programma onderzoekt een samenwerkingsverband van 24 partijen welke maatregelen en veranderingen in het gebruik van land en water haalbaar en doeltreffend zijn. Daarnaast wordt onderzocht welk gezamenlijk proces doorlopen moet worden om de zandgebieden in Nederland aan te passen aan de veranderingen in het klimaat. Deze doelstellingen worden aangepakt aan de hand van een routekaart bestaande uit zeven stappen. Deze routekaart is ontwikkeld door Deltares. Een centrale focus van deze routekaart is het visualiseren en kwantificeren van mogelijke toekomstscenario's volgens de Ontwikkelpaden-systematiek.
Hoe kunnen we klimaatadaptief water vasthouden, wat zijn de beste plekken voor landbouw en waar geven we natuur de ruimte? Onze experts kwantificeren de onderbouwing voor de nodige aanpassingen. Dat doen we bijvoorbeeld voor het deltaprogramma zoetwater. Met oog op onze toekomst voert Deltares momenteel verschillende strategische verkenningen uit door interdisciplinaire samenwerking en met inbreng richting bijvoorbeeld het Nederlands Planbureau en de Staf Deltacommissaris.
De optimale waterverdeling bij droogte
Water kan tijdens periodes van droogte slim verdeeld worden. Technische oplossingen dragen bij aan het vergroten van de zoetwatervoorraad door bijvoorbeeld kunstmatige infiltratie en het beperken van zoutindringing.
Door klimaatverandering en socio-economische ontwikkelingen is de waterbeschikbaarheid in veel landen minder vanzelfsprekend. Het is belangrijk om de keuzes die nu worden gemaakt in een lange-termijn perspectief te plaatsen door de toekomst te verkennen met scenario analyses, ondersteund met data en modellen.
Klik op de infographic over droogte in beeld voor meer informatie.
Verzilting en innovatieve concepten aan de kust
Onze experts kwantificeren de onderbouwing voor de nodige aanpassingen om verzilting tegen te gaan. Bijvoorbeeld als het gaat om grote sluizen. Door deze voor de delta belangrijke kunstwerken slim in te richten en aan te sturen blijft er meer zoet water beschikbaar voor andere functies. Deze innovatieve concepten voor kunstwerken worden ook getest in onze onderzoeksfaciliteiten.
In Saltisolutions werken we samen met universiteiten, Rijkswaterstaat en ingenieurs- en adviesbureaus en bestuderen we zoutindringing om samen tot betere maatregelen en beleid te komen.
Duurzaam beheer van grondwatervoorraad
Hoe kunnen we ons grondwater duurzaam beheren? Regionaal en op perceelniveau werken we aan het GrowwiththeFlow platform waarmee telers, waterschappen maar ook de voedselverwerkende industrie meer inzicht krijgen in waterbeschikbaarheid. We werken mee in (COASTAR) projecten waarin we het opslaan van winterneerslag in zoetwaterlenzen voor kustgebieden onderzoeken.
Daarnaast werken we ook internationaal aan een methode om de risico’s van verzilting in het huidige klimaat en in de toekomst te onderzoeken voor estuaria’s. In de Mekong delta bijvoorbeeld bedreigt oprukkende verzilting van het grondwater de voedsel- en drinkwatervoorziening. Hier dragen we met het FAME project bij aan de beschikbaarheid van zoet grondwater.
Internationale waterverdelingsvragen
Internationaal zorgt droogte met name voor vragen over optimale inclusieve verdeling. We brengen wereldwijd droogterisico’s in beeld. Zoals een drought catalogue voor de Wereldbank, waarin ook aanbevelingen voor duurzaam operationeel beheer te vinden zijn. Ook zijn we mede-auteur van het Flagship Report Floods and Droughts. We leveren feitelijke informatie waarmee beslissingen worden genomen. Bijvoorbeeld in Kaapstad en Sao Paulo waar we lokale bewindvoerders en gebruikers hebben geadviseerd.
Ook de waterverdeling tussen landen vraagt die specialistische kennis vanwege de forse investeringen van overheden en financiële instituties. We doen dat door in onze modellen actie en interactie van het systeem mee te modelleren in aanvulling op de fysische processen (agent based). Deze ‘waterboekhouding’ maken we op wereldwijd, lokaal of stroomgebiedsniveau.
Transport over water onder druk bij droogte
Transport over water komt bij droogte onder druk te staan door lagere rivierafvoer en lage waterstand in de rivieren. Wachttijden bij sluizen lopen op als gevolg van zuinig schutten (water besparen), en als gevolg van beperkt schutten om zoutindringing te voorkomen. Tegelijkertijd is de Europese ambitie juist om méér te transporteren via het water.
Samen met binnenvaartondernemers, vaarwegbeheerders en universiteiten werkt Deltares in Nederland en daarbuiten aan klimaatbestendigheid. We doen stresstests naar de gevolgen van droogte (inclusief bodemerosie) op de lange termijn en de opties voor integrale maatregelen door bijvoorbeeld een digital twin van de vaarwegcorridor naar Basel te ontwikkelen.
Schippers informeren we over de actuele en near-future waterdiepte voor optimaal beladen en varen (CoVadem), en stellen een lange-termijn waterdiepte-verwachting op voor de meer strategische beslissingen. We helpen autoriteiten van vaarwegen wereldwijd met het tegengaan van verzilting, onder andere het wereldberoemde Panamakanaal.
