Energietransitie: verantwoorde keuzes en duurzaam gebruik

De duurzame energietransitie is onlosmakelijk verbonden met water en ondergrond. Of we nu windmolenparken bouwen in zee, warmte of koude onttrekken uit water, stuwmeren inzetten, aardwarmte aanwenden of de ondergrond gebruiken als opslagplaats voor warmte: al deze toepassingen dragen bij aan de overgang naar een CO2-neutrale samenleving. Het doel is om een CO2-reductie van 55% te realiseren in 2030 en om CO2-neutraal te zijn in 2050.

De verschillende duurzame bronnen en bodemenergiesystemen zijn allemaal hard nodig om op tijd de CO2-uitstoot te verminderen en de klimaatdoelen te halen. Zon, wind, water en aarde bieden volop kansen voor het opwekken, opslaan en transporteren van duurzame elektriciteit, warmte en koude. Deltares benadrukt het belang van integrale afwegingen binnen de energietransitie voor verantwoorde keuzes en duurzaam gebruik van ons kostbare water- en bodemsysteem.

Snel handelen voor een duurzame toekomst

Om de opwarming van de aarde tegen te gaan, moeten we snel en doordacht handelen. Essentieel binnen de energietransitie is het goed voorspellen hoe water, bodem en ecosysteem zich gedragen om aan de groeiende energievraag te kunnen voldoen. Daarbij is het belangrijk om voorwaarden te stellen voor zorgvuldig gebruik, volgens het principe van ‘precautionary approaches’.

Toepasbare oplossingen voor duurzame energie en energieopslag

Deltares ontwikkelt kennis en faciliteert systeem- en procesinnovaties die de energietransitie versnellen en opschalen. Vanuit onze expertise in water, ondergrond en infrastructuur beoordelen we of systemen technisch veilig, economisch haalbaar en maatschappelijk aanvaardbaar zijn. Samen met strategische partners zoals warmtebedrijven, netbedrijven, waterschappen, Rijkswaterstaat, ondergrond stakeholders, gemeenten, provincies en andere kennisinstellingen dragen we bij aan een succesvolle energietransitie.

Onze kennis wordt gedeeld via netwerkorganisaties en verrijkt met praktijkervaringen van aannemers, installateurs en consultants. Zo stellen we overheden in staat om weloverwogen beslissingen te nemen over de energietransitie, met oog voor ruimtelijke inpassing, schaalniveaus en lange termijn effecten.

We hebben verschillende duurzame energiebronnen hard nodig. Zonne- en windenergie dragen bij aan elektriciteit, water en bodem bieden kansen voor het opwekken, opslaan en transporteren van warmte en koude. Maak verantwoorde keuzes.

Gerda Lenselink, strategisch adviseur energietransitie bij Deltares

Praktische ondersteuning voor elke fase van de energietransitie

Aannemers, energiebedrijven en ingenieursbureaus gebruiken onze data en tools om elke fase van de energietransitie te optimaliseren: van planvorming en ontwerp tot aanleg, beheer en verwijdering van energie-infrastructuur. We adviseren over omgevingseffecten en het combineren van functies in de beschikbare ruimte. Onze tools dragen bij aan veilige, betrouwbare, duurzame en kostenefficiënte oplossingen, zowel op land als op zee.

Drie invalshoeken van waaruit Deltares werkt aan de energietransitie:

• Duurzame warmte en koude in collectieve netten in de gebouwde omgeving
• Duurzame elektriciteit in een robuust en toekomstbestendig elektriciteitssysteem
• Ruimtelijke en ecologische impact, met aandacht voor multifunctioneel ruimtegebruik

Efficiënt gebruik van ondergrondse warmte en koude

De warmtetransitie is een noodzakelijk onderdeel van de energietransitie. Met toegepast onderzoek werkt Deltares samen met partners aan betrouwbare en betaalbare collectieve warmte- en koudesystemen.

Aquathermie, bodemenergiesystemen, aardwarmte en andere bronnen spelen hierin een sleutelrol. Nieuwe vormen van samenwerking en financiering zijn nodig om deze systemen op te schalen. Transitiepaden helpen om de routes te verkennen en opschaling mogelijk te maken.

Duurzame elektriciteit in een toekomstbestendig systeem

Het huidige elektriciteitsnetwerk staat onder druk. Binnen de energietransitie onderzoekt Deltares hoe offshore wind, drijvende zonneparken, waterkracht en waterstof kunnen bijdragen aan grootschalige duurzame energieopwekking. Onze kennis, experimentele faciliteiten, instrumenten en modellen richten zich op kostenefficiëntie, technische optimalisatie, voorspelbare productie en beperking van risico’s voor mens en milieu.

Deltares werkt aan innovatieve oplossingen voor offshore wind gericht op kosten- en risicoreductie en optimalisatie voor een veilige en betaalbare opschaling; we onderzoeken ‘proofs of concept’ van nieuwe funderingstechnologieën (installatie en ontmanteling), richtlijnen en handleidingen met betrekking tot bodemerosie en erosie, inzichten en kennis over faalmogelijkheden en -mechanismen van offshore transportkabels, drijvende zonne-energie op zee en binnenwateren, multifunctioneel gebruik en offshore demonstratiepilots.

Ruimtelijke druk en ecologische impact binnen de energietransitie

De energietransitie brengt uitdagingen met zich mee op het gebied van ruimtegebruik, vooral in dichtbevolkte stedelijke omgevingen. De beschikbare ruimte is vaak beperkt en duurzame energieoplossingen kunnen gevolgen hebben voor kwetsbare ecosystemen en biodiversiteit. Denk bijvoorbeeld aan het onttrekken van warmte aan water, de toename van kou, het blokkeren van licht door zonnepanelen of de verplaatsing van grond.

Combineren van functies: energie, ecologie en ruimte slim benutten in de energietransitie

Om de energietransitie succesvol vorm te geven in dichtbevolkte delta’s, is het combineren van functies binnen een gebied essentieel. Deltares onderzoekt hoe energieoplossingen binnen de energietransitie invloed hebben op water, bodem en ecosystemen. Voorbeelden zijn zonne-energie op water, aquathermie, offshore windparken en het combineren van aquacultuur met windparken of stuwmeren met drijvende zonnepanelen.

Het is een uitdaging om binnen de energietransitie synergie te vinden tussen maatregelen voor klimaatadaptatie, biodiversiteit en leefbaarheid in steden. Deze moeten worden gecombineerd met minimale impact op water, bodem en ecosysteem. Gezamenlijk bepalen deze factoren de contouren van het toekomstige Nederland.

Energietransitie en klimaatadaptatie: kansen voor integratie

Bij de aanleg van collectieve warmtesystemen binnen de energietransitie ligt het voor de hand om tegelijkertijd maatregelen voor klimaatadaptatie te nemen. Dit versterkt de kwaliteit van de leefomgeving. De kennis die Deltares ontwikkelt is essentieel voor afwegingen en vergunningverlening bij grootschalige toepassing van duurzame energieoplossingen. Ook helpt deze kennis om energiesystemen te optimaliseren en flexibeler en robuuster te maken.

Onderbouwde keuzes met modellen, data en praktijkonderzoek

Voor nauwkeurige voorspellingen met minimale risico’s gebruiken we geavanceerde rekenmodellen en onderzoeksfaciliteiten. Een aantal daarvan is uniek in de wereld door de state of the art instrumenten én schaalgrootte.

Met het onderzoek door onze gespecialiseerde, gedreven onderzoekers, dragen we bij aan een CO2-neutraal elektriciteitssysteem en gebouwde omgeving, betaalbare en schone energie en energie uit water. In Nederland, op de Noordzee en in toenemende mate in Europa en elders in de wereld.

Programma’s waar Deltares aan bij draagt

1. WarmingUP: innovatieprogramma waarin de hele warmteketen heeft samengewerkt aan kennisproducten en publicaties voor collectieve duurzame warmtesystemen (programmadirecteur Deltares: Gerda Lenselink). Alle rapporten en resultaten zijn te vinden op de WarmingUP website.
   
2. NieuweWarmteNu!: versnelling van duurzame warmtesystemen door financiering van de onrendabele top en het wegnemen van andere obstakels. Lees meer over de twaalf vliegwielprojecten en zes innovaties. Daardoor doen we relevante ervaringen op, maken we met elkaar de energietransitie weer wat goedkoper en slimmer. Deltares trekt een aantal innovaties, zal bijvoorbeeld de WarmingUP Design Toolkit verder ontwikkelen, en coördineert het leer- en ontwikkelprogramma.
3. GROW: gezamenlijk onderzoeksprogramma voor offshore-windenergie dat onderzoek initieert en innovaties versnelt. De 20 GROW-partners werken samen om de kosten van offshore wind te verlagen en de waarde van windenergie in het energiesysteem en het ecosysteem te vergroten. (Contactpersoon Deltares: Jan-Joost Schouten) Bekijk alle GROW-projecten van Deltares.